Antalya Xanthos Ören Yeri

Demre Müze Müdürlüğüne bağlı ören yerlerinden bir olan Ksanthos antik kenti, Likya Uygarlığının özgünlüğü ve kazılarda elde edilen buluntuların önemi nedeniyle UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine dâhil edilmiştir. Kaş İlçesi, Kınık Beldesinde yer alan ören yeri ovaya hâkim iki tepe üzerinde kurulmuştur. Likya Birliğinin idari merkezi olarak nitelenen Ksanthos kentinin ismine ilk olarak Likya dilinde yazılmış kitabelerde ARNNA olarak anılır. Kazılarda elde edilen buluntular, ören yerine ait en erken izlerin MÖ 8. yüzyıldaki iskâna ait oduğunu ortaya koymuştur. Şehir, MÖ 546-545 yıllarında Pers Komutanı Harpagos tarafından kuşatılır. Kahramanlıklarıyla ünlü Ksanthoslular, çok direnmelerine rağmen şehri Perslere bırakmak zorunda bırakıldılar. Pers egemenliğine son veren Büyük İskender’den sonra kent, MÖ 309’dan itibaren önce Mısır Hanedanı Ptolemaios’ların, daha sonra ise III. Antiokhos’un egemenliği altına girmiştir. MÖ 432'de Brutus tarafından yerle bir edilmiş kent, Roma dönemi imparatorlarından Marcus Antonius ve özellikle de Vespasianus döneminde yoğun imar faaliyetlerine sahne olmuştur.

Doğu Roma döneminde piskoposluk merkezi olan Xanthos, Erken bizans döneminde Arap akınları nedeniyle önemini yitirmiştir. Ksanthos'ta, MÖ 8.Yüzyıl ile Geç Bizans dönemi arasına tarihlenen pek çok yapı görülebilir. Bu yapılar arasında en önemli kalıntılarının yer aldığı tiyatronun batısındaki alanda dünyaca ünlü Harpi Anıtı bulunmaktadır. MÖ 4. yüzyıldan Likya Lahdi ile Ksanthos beylerinden Kherei adlı bir yönetici adına dikilen, iki yüzü Likçe ve Grekçe yazıtlı anıt mezar, Klasik döneme ait önemli mezar yapıları olarak tüm heybetiyle dikkat çekmektedir. Roma tiyatrosunun bitişiğindeki kare formlu alan ise aynı döneme tarihlenen Roma dönemi agorasıdır. Roma dönemine ait Sütunlu Cadde, Bizans dönemi yapılarından Katedral (Doğu Bazilikası), Haç Bazilikası ve yaklaşık 2 km’yi bulan surlar da başlıca diğer kalıntılardır.