İzmir Klazomenai Örenyeri

On iki İon kenti arasında anılan Klazomenai, Urla-Çeşme yarımadasının kuzey kıyısında, İzmir Körfezi'nin ortalarında yer almaktadır. Klazomenai arazisinin (khora) doğuda Smyrna yakınlarına dek uzandığı sanılmaktadır. Balçova yakınlarındaki Agamemnon Kaplıcaları'nın civarında yer aldığı bilinen Apollon tapınağı kent arazisi içinde kabul edilmektedir. Batıda Erythrai ile sınırının Hypokremnos (İçmeler) civarında olduğu, olasılıkla Gülbahçe Köyü'nün Klazomenai'nin batı sınırını oluşturduğu, güneyde de kent arazisinin Sığacık Körfezi'ne dek uzandığı anlaşılmaktadır.

Klazomenai’de yapılmış ilk bilimsel kazı, 1921 ve 1922’de, Yunan arkeolog G. P. Oikonomos tarafından gerçekleştirilmiştir. 1979 ve 1980 yıllarında Kültür Bakanlığı'nın yaptığı çalışmalardan sonra, 1981 yılında Güven Bakır’ın başkanlığını yaptığı kazı çalışmaları başlamış, hocamızın emekliliğinden sonra, 2007 yılından bu yana Klazomenai kazısının başkanlığını Prof. Dr. Yaşar E. Ersoy üstlenmiştir. M.Ö 4000 yıllarından itibaren iskan görmüş olan Limantepe mevkiinde yer alan Klazomenai Demir Çağı' nda kurulmuştur. Geometrik dönemde (M.Ö 900-650) apsidal ve dikdörtgen planlı evlerde oturan Klazomenaililer, kentlerini M.Ö 7. yüzyılda bir sur duvarı ile çevrilmişlerdir. Arkaik yerleşme, Pers işgaliyle M.Ö 546 civarında kesintiye uğramıştır ancak Perslerin ılımlı yönetimiyle M.Ö 525-520 civarında eski kent alanlarına geri dönüş görülmektedir. Zeytinyağı üretim işlikleri ve yerleşimin yaygınlaşması M.Ö 6. yüzyılın son çeyreğinde yükselen refahı göstermektedir. M.Ö 499’ da patlak veren İon isyanı sırasında M.Ö 5. yüzyıl başlarından itibaren, Klazomenai Karantina adasında bir ad kenti olarak yaşamını sürdürmüştür. Daha sonra fikir ve çıkar ayrılıkları kentte ikili bir iskana sebep olmuştur. M.Ö 4. yüzyılın ilk yarısında Atina sempatizanı olmayan bir grup halk, Limantepe mevkiinde, Kyhton adıyla anılan ızgara planlı yeni bir kent kurmuştur. Anakaradaki bu yerleşim, M.Ö 350 dolaylarında terk edilmiştir. Bu tarihten sonra Klazomenaililer anakarayı tarım amaçlı kullanmış, yaşamlarını Karantina Adası’nda sürdürmüşlerdir.