İstanbul Florya Atatürk Deniz Köşkü ve Sosyal Tesisleri (TBMM)

FLORYA ATATÜRK DENİZ KÖŞKÜ

TARİHÇE

Cumhuriyetin ilanından sonra İstanbul’a ilk kez 1 Temmuz 1927 tarihinde gelen Mustafa Kemal Atatürk, Dolmabahçe Sarayı’nı çalışma mekanı olarak ya da o dönemin ifadesi ile Riyaset-i Cumhur Sarayı olarak kullandı.1927-1938 yılları arasında aralıklarla yaklaşık dört yıl Ankara dışına çıkan Atatürk, bu süreçte Cumhurbaşkanlığı görevini hem Ankara, hem de İstanbul’dan yürütmeye başladı. Atatürk’ün Ankara dışına çıkışı birkaç istisna dışında hep yaz aylarında oldu. Atatürk; yazlık çalışma sarayı olarak kullandığı Dolmabahçe Sarayı’nı yeni harflere geçiş çalışmalarıyla, Türk Dili ve Tarihi ile ilgili çalışmaların odağı haline getirdi.

Zaman içinde yoğun çalışma temposuna ara vererek halkla bir araya gelebilmek, biraz olsun sakin bir ortamda çalışabilmek için İstanbul Belediyesi yer arayışlarına başladı. Aradan geçen zaman içinde Atatürk, o dönem İstanbul’un masmavi denizi, tertemiz kumsalı ve huzurlu ortamı ile bir sayfiye yeri olan Florya sahilindeki bu yeri beğendi.

Atatürk Deniz Köşkü projesi işini, kendisini daha önce Ankara/Çankaya’da yaptırdığı bir köşk projesinden tanıdığı mimar Seyfi Arkan’a verdi. Deniz üzerinde 1935 yılının Haziran ve Temmuz aylarında yaklaşık iki aylık bir sürede inşa edilen Deniz Köşkü, Atatürk’ün Florya’da kaldığı zamanlarda Cumhurbaşkanlığı (Riyaset-i Cumhur) Makamı olarak da hizmet vermiştir. Deniz köşküyle birlikte Cumhurbaşkanı maiyeti için üç küçük köşk daha yapılmış olup bunlar; Genel Sekreterlik Köşkü (Beyaz Köşk), Yaverlik Köşkü (Mavi Köşk) ve Misafir Köşkü (Kırmızı Köşk)’dür. Hizmet binalarının da yer aldığı yapılar topluluğu içinde ayrıca yemek ihtiyacını karşılamak üzere bir de mutfak binası ilave edilerek kompleks 1936 yılında tamamlandı.

Atatürk, 1935 yılının Temmuz ayından itibaren aralıklarla denize girmek, dinlenmek için köşke birçok defa gelmiştir. Önceleri Florya’ya günübirlik gelip, akşamları Dolmabahçe Sarayı’na dönmüştür. Köşkün inşaatı ve tefrişatı tamamlandıktan sonra bu kez, Deniz Köşkü’nü yaz aylarında birinci derecede ikamet yeri olarak kullanmaya başlamıştır ve bahar aylarından yaz bitimine kadar resmi ve hususi hayatını ağırlıklı olarak Florya Deniz Köşkü’nde geçirmiştir.

Ayrıca Florya Deniz Köşkü bundan sonra Atatürk için yalnızca bir yazlık dinlenme köşkü değil, aynı zamanda ve ağırlıklı olarak bir Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi olmuştur. Atatürk, hükümetin çalışmalarını Deniz Köşkü’nden takip etmiş ve gerektiğinde Bakanlar Kurulu’nu (ilki 21 Ağustos 1935’de, ikincisi 17 Haziran 1936’da olmak üzere) Deniz Köşkü’nde toplantıya çağırmıştır. Daha önce Ankara’da Çankaya Köşkünde ve İstanbul’a geldikten sonra Dolmabahçe Sarayında sürdürdüğü “sofra toplantıları” Florya Deniz Köşkü yapıldıktan sonra burada da yapılmaya başlanmıştır. Deniz Köşkünde kurulan sofralarda ağırlıklı olarak Türk dili ve tarihi ile ilgili konular, dönemin uzmanlarının da bulunduğu bu ortamda tartışılırdı.

Atatürk, Florya Deniz Köşkünde üst düzeyde bir konuğunu da misafir etmiştir. 4 Eylül 1936 günü hususi bir ziyaret için İstanbul’a gelen İngiltere Kralı VIII. Edward’ı Dolmabahçe Sarayı’nda misafir eden Atatürk, sonraki gün akşamüzeri ise Deniz Köşkü’nün terasında verdiği bir kokteyl ile ağırlamıştır.

Sonuç olarak; Mustafa Kemal Atatürk’ün son üç yıllık hayatında Florya Deniz Köşkü; Çankaya Köşkü ve Dolmabahçe Sarayı yanında üçüncü bir Cumhurbaşkanlığı (Riyaset-i Cumhur) Makamı olarak hizmet vermiştir.

Deniz Köşkü Atatürk’ün ölümünden sonra da sırasıyla Cumhurbaşkanları tarafından 1988 yılına kadar yazlık dinlenme yeri olarak kullanılmıştır. Zaman içerisinde çeşitli nedenlerle yıkılmak durumunda kalan maiyet köşklerinden geriye kalan Genel Sekreterlik ve Yaverlik Hizmet Binaları konaklama tesisine dönüştürülürken, Cumhurbaşkanlığı Deniz Köşkü 1993 yılından itibaren “Florya Atatürk Deniz Köşkü” adı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı bünyesinde “müze köşk” olarak kültür hizmetine sunulmuştur.