16.04.2023
5 Dakika
Okyanuslar ve denizler… Dünyanın her bir santimini keşfettiğimizi düşünsek de bizim için hâlâ bilinmezliklerle dolu maceralar barındırmaya devam ediyor. Suların altındaki macera ise bazen bir tarihin tozlu sayfalarını aralıyor bazense medeniyetleri kayıp hazinelerine ulaştırıyor. Bu maceranın başrolünde ise su altı arkeolojisi ve arkeologları var. Bu maceranın başrolünü tanıdığımız bir yolculuğa ne dersiniz? Cevabınız “Evet” ise bu yolculuğun ilk blog yazısıyla başlayalım!
Su altı arkeolojisi hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz ya da ilk defa bu arkeoloji alanını duyuyor olabilirsiniz. Bu sebeple önce su altı arkeolojisinin ne olduğundan bahsedelim ve sonra ayrıntıları inceleyelim.
Birçoğumuz için arkeoloji denince akla yeryüzünün geldiğine eminiz. Suyun altında yürütülen arkeolojik çalışmalar çoğunlukla aklımıza gelmez ya da gözümüzde canlanmaz. Oysaki suyun altı da en az yeryüzü kadar tarihe ve medeniyetlerin bıraktığı eserlere ev sahipliği yapıyor.
Su altı arkeolojisi de tıpkı aşina olduğumuz arkeoloji bilimi gibi fiziksel kalıntıların incelenmesi yoluyla toplumların ve kültürlerin tarihlerini ortaya çıkarır ve bizi bu dönemin kalıntılarıyla buluşturur. Bildiğimiz arkeoloji kavramından farklı olarak ise bunu su altındaki eserler, batıklar ya da buluntular üzerinden gerçekleştirir.
Kara tabanlı arkeolojiyle kıyasladığınızda su altı arkeolojisinin daha az sağlam buluntuya ulaştığını düşünebilirsiniz. Oysaki sular; birbirinden kıymetli eserleri, batıkları ve şehirleri korumak için idealdir. Karada savaşlar ve yağmalar söz konusuyken eserleri, kentleri ya da değerleri madenleri korumak pek mümkün değildir ama su altı nispeten yeni tanıştığımız ve keşfettiğimiz bir dünya olarak ev sahipliği yaptığı eserleri ve batıkları yüzlerce yıl korumaya devam eder. Tabii ki suyun eserlere verebileceği zararları da göz ardı etmek mümkün değildir. Su, eserleri çürümeye ve yağmaya karşı koruyabilir ancak erozyon ve korozyon nedeniyle de hasara neden olabilir. Bu nedenle su altı arkeologları eserlere ulaşma esnasında ve restorasyon oldukça dikkatli çalışır ve gelecek nesiller için alanları korumak için çaba gösterirler.
Tüm bunlara ek olarak, su altı arkeolojisi ev sahipliği yaptığı eserler ve batıklarla eski ticaret yolları, denizcilik teknolojisi ve suya yakın yaşayan insanların hayatları hakkında bilgiye ulaşmamızı sağlar. Su altı arkeolojisi, özellikle yükselen deniz seviyeleri ve değişen hava düzeni birçok kıyı bölgesini su altında bırakırken iklim değişikliğinin insan nüfusu üzerindeki etkilerini geçmişin izleriyle takip etme imkanı sunarak bize bugün de yol gösterebilir.
Su altı arkeolojisi sahip olduğu fiziksel zorluklar sebebiyle kara tabanlı arkeolojiden farklı bazı teknikler kullanmak zorunda kalmaktadır. Su altı arkeologları; uzaktan algılama, yandan taramalı sonar gibi çeşitli yöntemlerle su altında yer alan eserleri ve batıkları tespit ederler. Su altı videosu ve kazı dahil olmak üzere su altı alanlarını incelemek için çeşitli tekniklerle işlerini yaparlar. Tüm bunlara ek olarak; dalış malzemeleri, su altı kameraları ve su altı metal dedektörleri gibi özel ekipmanlar kullanırlar.
Sonuç olarak, su altı arkeolojisi de tıpkı kara tabanlı arkeoloji gibi kültürel ve tarihi öneme sahip eserlerin geri kazanılmasını içerir. Su altı arkeologlarının eserlerin kültürel açıdan hassas ve özenli bir şekilde korunmasını ve sergilenmesini sağlamak için yerel topluluklar ve paydaşlarla birlikte çalışmaları büyük bir önem taşır.
Su altı arkeolojisi, geçmişin sırlarını ortaya çıkarmak için arkeologların, tarihçilerin, deniz bilimcilerinin ve dalgıçların becerilerini birleştiren büyüleyici bir alandır. Geçmiş medeniyetlerin tarihini ve kültürünü anlamak için verdiğimiz uğraş sırasında sualtı arkeolojisi bu uğraşı kolaylaştırır. Su altı arkeolojisine dair daha fazla bilgi edinmek için Turkish Museums YouTube kanalında yer alan “Uncovering the Underwater Archeology: On the Water” adlı videomuzu izleyebilirsiniz.
